Ornat z narzędziami męki Pańskiej

Zdjęcie nr 11786
  • Nr inwentarza: 619/MDR
  • Czas powstania: po 1745 roku
  • Pochodzenie: Kościół garnizonowy w Rzeszowie

Ten czerwony ornat powstał po 1745 roku w dworskiej pracowni zamku w Krasiczynie, z fundacji Ludwiki z Mniszchów Potockiej (1712-1786). Podobne ornaty zachowały się w kilku miejscach, gdyż był to jeden z typowych wzorów tej pracowni. 

Szatę liturgiczną zdobią hafty wykonane techniką tamborkową i węzełkową. Ukazują one tzw. narzędzia męki Pańskiej (zwane po łacinie Arma Passionis lub Arma Christi) oraz symbole męki i zmartwychwstania Chrystusa, a także monogram IHS, oko Opatrzności, kielich mszalny i siedem mieczy symbolizujących siedem boleści Maryi. 

Poszczególne przedmioty związane z męką Zbawiciela opowiadają o kolejnych etapach Jego drogi krzyżowej: od zdrady Judasza (sakiewka z monetami), poprzez pojmanie w Ogrodzie Oliwnym (latarnia Malchusa), proces (rękawica pancerna, symbol policzkowania Chrystusa, dzban do obmycia rąk Piłata), zaparcie się Piotra (kogut), naigrawanie i biczowanie (korona cierniowa, trzcina, bicze i kolumna biczowania) aż po drogę krzyżową (chusta Weroniki, suknia całodziana i kości do gry), samo ukrzyżowanie i zdjęcie z krzyża (gwoździe, młotek, obcęgi, hizop, włócznia, drabina i oczywiście sam krzyż widoczny z przodu ornatu).

Całości dopełnia umieszczony z tyłu szaty wąż miedziany na krzyżu w kształcie litery T, będący starotestamentalną prefiguracją i zapowiedzią krzyża Chrystusa, odwołujący się do wydarzenia wędrówki Izraelitów przez pustynię do Ziemi Obiecanej, opisanego w Księdze Liczb (21, 4-9). Ponad nim wyhaftowano również Baranka Paschalnego z chorągwią, symbol Zmartwychwstałego. 

Jak pisała Stanisława Gomuła o krasiczyńskich ornatach „Cały cykl przedstawień, zarówno tych starotestamentowych jak i pasyjnych, pokrywających ornaty stanowił dla wiernych ciągle aktualną i niewyczerpaną księgę symboli, pod którymi odczytywano na nowo i przeżywano głęboko całą historię zbawienia i odkupienia ludzkości. Obok bogatych treściowo przedstawień – wyobrażonych niezwykle sugestywnie i dramatycznie – należy także podkreślić formalne walory zaprezentowanego zespołu ornatów z Krasiczyna. Wszystkie, bez wyjątku, zdradzają biegłą rękę hafciarki, zarówno w rozwiązaniach technicznych jak i kompozycyjnych. Także dobór stonowanych i niezwykle subtelnie zestawionych barw dowodzi wielkiego wyczucia estetycznego i dobrego smaku w zakomponowaniu i wyhaftowaniu poszczególnych motywów” (S. Gomuła, Zespół ornatów z Krasiczyna i ich dekoracja symboliczna, „Roczniki Humanistyczne, tom XXIX, zeszyt 4, 1981, s. 59-69).

Ornat przekazany został do naszej kolekcji w 2009 roku z kościoła garnizonowego w Rzeszowie.